Wat zijn de tekenen van een cyberaanval en hoe herken ik ze?

Wat zijn de tekenen van een cyberaanval en hoe herken ik ze?

Cyberaanvallen kunnen een ernstige impact hebben op de beveiliging, reputatie en operationele continuïteit van je bedrijf. Vroegtijdige detectie is cruciaal om de schade te beperken en snel te reageren. In dit artikel leggen we uit welke tekenen wijzen op een mogelijke cyberaanval en hoe je ze kunt herkennen, zodat je snel kunt handelen en je organisatie kunt beschermen.

‍

‍

1. Trage prestaties van systemen of netwerken

Een van de eerste tekenen van een cyberaanval kan een plotselinge vertraging zijn in de prestaties van je systemen of netwerken. Als je merkt dat je computers, servers of applicaties traag reageren of vastlopen, kan dit een aanwijzing zijn voor een lopende aanval, zoals een DDoS-aanval (Distributed Denial of Service), waarbij je netwerk wordt overspoeld met verkeer, of een ransomware-aanval, waarbij de versleuteling van bestanden de prestaties beïnvloedt.

Wat te doen:

• Controleer je netwerkverkeer en systeemlogs op verdachte activiteiten.
• Neem contact op met je IT-afdeling of externe cybersecurity-experts voor verder onderzoek.

2. Ongebruikelijke gebruikersactiviteiten

Een plotselinge verandering in het gedrag van gebruikers kan wijzen op een inbreuk. Dit kan zijn: een gebruiker die inlogt op een ongebruikelijk tijdstip, toegang probeert te krijgen tot systemen waarvoor ze geen machtigingen hebben, of meerdere mislukte inlogpogingen in korte tijd.

Wat te doen:

• Controleer de gebruikersactiviteit in je systeemlogs en identificeer verdachte inlogpogingen.
• Zet extra multi-factor authenticatie (MFA) in voor belangrijke systemen en gegevens om ongeautoriseerde toegang te voorkomen.

3. Onverklaarbare bestanden of programma’s

Als je plotseling ongebruikelijke bestanden of programma's op je netwerk aantreft die je niet hebt geïnstalleerd of aangemaakt, kan dit duiden op een malware-infectie. Dit kan bijvoorbeeld ransomware zijn die zich verspreidt door bestanden te versleutelen, of keyloggers die gebruikersinvoer vastleggen.

Wat te doen:

• Voer een grondige malware scan uit met betrouwbare antivirussoftware.
• Isoleren van geïnfecteerde systemen en herstellen van back-ups, indien beschikbaar.

4. Verlies van toegang tot bestanden of systemen

Een veel voorkomend teken van een cyberaanval, vooral bij ransomware-aanvallen, is het verlies van toegang tot bepaalde bestanden of systemen. Je kunt bijvoorbeeld berichten tegenkomen waarin wordt aangegeven dat je bestanden zijn versleuteld en alleen beschikbaar zijn na betaling van een losgeld.

Wat te doen:

• Maak geen losgeldbetalingen. Het is vaak de beste keuze om niet in te gaan op de eisen van cybercriminelen.
• Meld het incident bij de autoriteiten en werk samen met cybersecurity-experts om het incident te onderzoeken en het systeem te herstellen.

5. Onverwachte systeemcrashes of herstarts

Als systemen of applicaties zonder waarschuwing vastlopen of herstarten, kan dit duiden op een aanval die systeembronnen uitput of op een malware-infectie die probeert toegang te krijgen tot kritieke onderdelen van het systeem.

Wat te doen:

• Analyseer systeemlogs om te bepalen of de crashes verband houden met verdachte activiteiten.
• Voer een grondige analyse van je netwerkbeveiliging uit om de oorzaak van de storingen te achterhalen.

6. Verhoogd netwerkverkeer of ongebruikelijke datastromen

Een plotselinge piek in netwerkverkeer kan wijzen op een DDoS-aanval, waarbij een groot aantal apparaten wordt ingezet om je netwerk te overbelasten. Andere vormen van aanvallen, zoals exfiltratie van gegevens, kunnen leiden tot ongebruikelijke datastromen waarbij grote hoeveelheden gegevens naar een onbekende externe locatie worden verzonden.

Wat te doen:

• Monitor je netwerkverkeer met behulp van SIEM-systemen (Security Information and Event Management) om verdachte activiteiten te detecteren.
• Zet firewallregels in om ongewenst verkeer te blokkeren en te beperken.

7. Ongebruikelijke meldingen van beveiligingssoftware

Een andere indicatie van een cyberaanval kan zijn wanneer je beveiligingssoftware ongebruikelijke meldingen afgeeft, zoals waarschuwingen over verdachte bestanden, pogingen tot inbraak, of malware-infecties. Dit kan wijzen op een poging om beveiligingsmaatregelen te omzeilen.

Wat te doen:

• Controleer de waarschuwingen in je beveiligingssoftware en voer een uitgebreide scan uit.
• Werk je beveiligingssoftware bij om ervoor te zorgen dat je de nieuwste dreigingen kunt detecteren.

8. E-mail- en phishingaanvallen

Phishing-aanvallen zijn een veelvoorkomend middel van cybercriminelen om toegang te krijgen tot systemen of vertrouwelijke gegevens. Als je medewerkers verdachte e-mails ontvangen, zoals nepberichten van "vertrouwde" bronnen die hen vragen om inloggegevens of gevoelige informatie in te vullen, kan dit een teken zijn van een phishing-aanval.

Wat te doen:

• Waarschuw medewerkers voor de gevaren van phishing en zorg voor regelmatig bewustwordingstraining.
• Implementeer emailfilters en beveiligingsmaatregelen om verdachte e-mails te blokkeren.

9. Verlies van systeemlogs of gegevens

Bij een cyberaanval kunnen aanvallers proberen je logbestanden te manipuleren of te wissen om hun aanwezigheid te verbergen. Als je merkt dat systeemlogs ontbreken of worden gewijzigd zonder reden, kan dit duiden op een inbraak.

Wat te doen:

• Zorg ervoor dat je logs regelmatig worden opgeslagen en gearchiveerd.
• Implementeer logbeveiliging en monitoring om verdachte wijzigingen te detecteren.

Hoe te reageren op tekenen van een cyberaanval

Als je één of meer van deze tekenen herkent, is het belangrijk om onmiddellijk actie te ondernemen:

1. Isoleren van getroffen systemen: Koppel geïnfecteerde systemen af van het netwerk om verdere verspreiding van de aanval te voorkomen.
2. Meld de aanval: Breng interne en externe belanghebbenden op de hoogte, inclusief IT-beveiligingsteams en, indien nodig, de autoriteiten.
3. Analyseer de aanval: Werk samen met cybersecurity-experts om de aard en omvang van de aanval te onderzoeken.
4. Herstel systemen: Gebruik back-ups om getroffen systemen te herstellen en voer een grondige scan uit op malware of kwetsbaarheden.
5. Leer van de aanval: Pas je beveiligingsmaatregelen en incidentresponsplannen aan om toekomstige aanvallen te voorkomen.

‍

Vroegtijdige detectie van cyberaanvallen kan de schade beperken en je bedrijf helpen snel te herstellen. Door bewust te zijn van de tekenen van een cyberaanval en voorbereid te zijn op een snelle reactie, kun je de impact van een aanval aanzienlijk verminderen. Regelmatige beveiligingsmaatregelen, zoals het implementeren van geavanceerde netwerkmonitoring, sterke wachtwoorden en multi-factor authenticatie, helpen om je bedrijf te beschermen tegen dreigingen.

‍